Kendini kandırmak

Bence günlük hayatımızda en kritik problemlerin başında “kendini kandırma” olgusu geliyor. En kritik diye bahsetmemdeki sebep bu problemi yaşayan kişilerin yaşadığı problemin farkında olmaması. Belki hatta bu konuyu ele alırken bile (yani bu farkındalığım olmasına rağmen) hayatımda birçok konuda şuan kendimi kandırıyorumdur. Öncelikle karışıklılık olmaması ve bu kavramı daha iyi anlamak için kendine yalan söylemek ve kendini kandırmak kavramlarının arasındaki farkı iyi anlamak gerekiyor.

Kendine yalan söylemek gerçekte aksini düşündüğünü bile bile yani bilinçli bir şekilde yaptığın, düşündüğün veya söylediğin şeylerin tersini yapmaktır. Evet okuduğunuz gibi fazlasıyla rahatsız edici bir durum 🙂 . Bu durum yüksek oranda çok kötü sonuçlar doğurmaktadır. Çünkü insanın eninde sonunda düşünmediği şeyleri yapması kendine ağır gelir ve aslında başta kendisi için daha kolay bir şekilde aşabileceği olayları zamanla kendine yalan söyleyerek ağırlaştırmış olur ve bu durumun sonucunda bir noktada büyük bir patlamaya yol açar. Bu durumun genel olarak özgüven eksikliğinden ve cesaretsizlikten kaynaklandığını düşünüyorum. Dolayısıyla kendine yalan söylemenin net bir şekilde kötü olduğunu ve kötü sonuçlar doğurabileceğini öngörebiliyoruz.

Gelelim yazının en ilgi çekici kısmına. Kendini kandırmak ise düşündüğün, yaptığın veya söylediğin şeylerin aksini düşünsende farkında olmadan bazı sebeplerden dolayı kendini inandırabildiğin hatta o olayın doğruluğuna iman ettiğin durumdur. İman etmek kelimesini bilerek kullanıyorum çünkü insan beyni bence bu durumda bir savunma mekanizması devreye alarak koşulsuz, şartsız inanmasını sağlıyor. Bu mekanizma sayesinde kendini kandırmadığın olaylarda tersini düşünmeye daha açık oluyorken, kendini kandırdığın olaylarda ise tersini düşünmeye, kendini tamamiyle kapatmaya neden oluyor. Kendini kandırmanın sonuçlarına gelecek olursak kendini kandırma durumunu farklı ve ilgi çekici yapan da tam olarak bu. Bu kısımda tanımsal cümleleri yetersiz kaldığını düşündüğüm için örneklerle açıklamaya çalışacağım.

Bence kendini kandırma her zaman kötü sonuçlar doğurmuyor çünkü ömrünün sonuna kadar inanıyormuşsun gibi kendini mutlu hissederek yaşayabildiğin durumlar olabiliyor. Mesela çoğu aile kendi çocuklarını rahat bir hayat süreceği sabah çalışacağı bir iş için yetiştiriyor ve bunun sonucunda yetişen çocuklar önemli başarılar (eğitimini başarılı bir şekilde tamamlamak, güzel bir işe girmek vb ) elde ettikçe hem ailesi hem de kendisi mutlu oluyor. Aslında örneği bu şekilde okuduğumuzda kulağa çok güzel geliyor. Ancak sizce sabah 8 – akşam 5 çalışacağı bir iş için tüm ömrünü adamak isteyen kişi sayısı bu kadar fazla mıdır? Acaba ailesinin mutluluğu veya önündeki bu tercih her zaman toplum tarafından en ideal gösterildiği için mi bu yolu seçmeye itilmiştir? Elbette bu yaşantıyı gerçekten isteyen insanlar vardır ama oranın şuan bu tip bir meslekte çalışan sayısının oranı kadar yüksek olduğunu düşünmüyorum ( bence gerçek oranın oldukça düşük 🙂 ).

Tabii ki bu örnek gibi güzel sonuçlanan durumların yanı sıra kötü sonuçlar doğuran örnekler de bulunmaktadır. Biraz düşünecek olursak yanlış yaptığımız her davranış için kendi içimizde kendimizi ikna edecek(kandıracak) “O da bana böyle yaptı”, “Ben yapmasam başkası yapacaktı”, “İyi de başka yolu yok” gibi sebepler buluyoruz. Mesela bir kişi liyakatsiz bir şekilde statü kazanıyor. Bu şekilde statü kazanmanın doğru olmadığını düşünen diğer bir kişinin o statüyü kazanmasına engel oluyor. Engellenen bu kişi başka bir pozisyon için bu yola başvuruyor ve bu sefer önceki olayın “mağduru” bu sefer “mağduriyet” yaratıyor. Sonuç olarak buyurun size kümülatif bir şekilde toplumun kendini kandırmasıyla büyüyen bir yozlaşma doğuyor. Sadece bu örnek gibi büyük durumlarda değil gün içinde sürekli kendimizi küçük küçük kandırıyoruz. Biriyle tartıştığımızda, kavga ettiğimizde, hakaret ettiğimizde kesinlikle bir “ama o da böyle …” gibi cümlelerimiz, etrafımızda da “evet hak etmiş” gibi cümleler ile karşılaşıyoruz :).

Sonuç olarak hayatımızda o kadar çok olayda bunu yapıyoruz ki örneklerin sayısı çok rahat bir şekilde arttırılabilir. Siz de hangi konularda insanlar kendini kandırıyor diye beyin fırtınası yaptığınızda birçok örnekle karşılaştığınızı göreceksiniz, açıkcası ben böyle düşündüğümde hayatın dayandığı en önemli iki gerçeklikten biri olarak görüyorum(diğeri diğer bir yazının konusu olacak 🙂 ). Tüm bu düşüncelerimin sonucunda kendini kandırmanın iyi mi kötü mü olduğu sonucuna varamadım ancak kendinizi kandırırken dayandırdığınız ana sebepler(sütunlar) sarsıldığında kendinize yalan söylediğiniz durumlardan daha büyük bir yıkıma neden olabileceğinden dolayı riskli olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle yakın arkadaşlarımla konuşurken kendini kandırdığı olayları fark etmeme rağmen bu durumu açık bir şekilde söylemekten genelde çekiniyorum, bu yazıyı yazarken çekindiğim gibi 🙂 .